donderdag 8 april 2010

Zuurdesem maken

Elke week bak ik een zuurdesembrood. Steeds wanneer ik dan een brood aan het kneden ben, houd ik op het eind een klein stukje deeg over. Dat bewaar ik dan in de koelkast en gebruik ik voor het volgende brood.

Maar de laatste keer was ik er niet met mijn gedachten bij en heb ik al het deeg opgebruikt voor het brood. Met als gevolg dat ik zonder zuurdesem zat! Dus moest ik weer helemaal opnieuw beginnen.

Ik heb er maar meteen een berichtje op de weblog van gemaakt, het leek me wel leuk om te beschrijven hoe je zuurdesem kan maken. Dan kunnen anderen het ook eens proberen, mocht je er zin in hebben.

Hoe maak ik zuurdesem:

Benodigdheden:
  • meel
  • water
  • glazen pot
  • pollepel
Ik heb deze keer gebruik gemaakt van roggemeel. Maar het lukt net zo goed met witte bloem of andere soorten meel. Als het maar niet al te grof is.

Ik maak  gebruik van een glazen appelmoespot. Het kan natuurlijk ook in andere bakken of schalen, maar zo'n hoge pot vind ik wel handig. omdat je daarin goed kan zien of de boel flink is gerezen of niet.

Er bestaan geen vaste regels, ik probeer zelf ook maar wat en wonderbaarlijk genoeg lukt het nog ook.

Dag 1:
De eerste dag doe ik er niet meer dan 2 eetlepels meel en 2 eetlepels water in.

Goed roeren, totdat er een dikke pap ontstaat. Daarna zet je de pot opzij en kijkt er de rest van de dag niet meer naar om.

Dag 2:
Gooi er weer 2 eetlepels meel in en nu 3 eetlepels water erbij.

Ik vond het net wat te dik worden, de substantie moet wel lekker smeuig blijven, daarom heb ik er wat meer water bij gedaan.

Zet de pot weer ergens neer en doe er verder niks mee.

Dag 3:
Ik begin al actie te zien! Dat is snel zeg. Op het oppervlakte van de zuurdesem beginnen kleine belletjes te vormen, een teken dat de boel begint te gisten.

Weer 2 eetlepels meel erbij en 4 eetlepels water. Alles weer goed doorroeren tot een smeuig geheel.

Dag 4:
Aangezien de melkzuurbacterien nu flink aan het smullen zijn, ga ik ze belonen met wat meer meel.

Drie eetlepels meel toevoegen met 3 eetlepels water.

En weer goed roeren natuurlijk.

Dag 5:
En nog maar eens extra verwennen. Nu met 4 eetlepels meel en 6 eetlepels water.

Nadat alles goed is doorgeroerd weer opzij gezet. Nu maar eens afwachten wat er gaat gebeuren.

Dag 6:
Nog meer bubbels! Allemaal scheetjes van die melkzuurbacterien, ze doen goed hun best.

Ik heb niets meer toegevoegd, alleen goed doorgeroerd en weer opzij gezet.

Dag 7:
Bingo! Er is zoveel gisting opgetreden dat de pot bijna tot aan de rand vol zat met zuurdesem, gewoon door alle bubbels en borrels omhoog gekomen.

Ik wilde er een foto van maken, maar doordat ik de pot iets te hard neerzette, zakte alles in elkaar. Maar je kan op de foto nog wel zien hoe hoog de massa is gekomen in de pot.

Het zuurdesem is nu klaar.

Wanneer het zuurdesem actief is, dan is het ook de beste tijd om ermee aan de slag te gaan. De melkzuurbacterien hebben er dan zin in, dus gaan ze maar wat graag aan de slag.

Je kan de inhoud van de pot omkiepen in een schaal. Daarna water in de pot laten lopen, dit water kan je dan ook gebruiken om het zetsel te gaan maken.

Kijk bij mijn andere berichten hoe je verder te werk kan gaan:

Zuurdesem: Het zetsel.
Zuurdesem: Het deeg
Zuurdesem: Het brood

Je hoeft niet precies hetzelfde te werk te gaan. Als je maar de volgende dingen onthoudt:

  • steeds een beetje meel en water toevoegen
  • goed roeren
  • en wordt de boel actiever, dan grotere hoeveelheden meel toevoegen

Succes!

Mocht je zelf ook zuurdesem proberen te maken, laat dan eens weten hoe het is afgelopen. Daar ben ik wel benieuwd naar.

43 opmerkingen:

  1. Ik heb het ook wel eens geprobeerd, maar ik ben niet ver gekomen... na een paar dagen vergeet ik het gewoon en dan is het te laat.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik dacht er laatst toevallig eens een keer aan om een zuurdesem proberen te maken. Mijn moeder heeft het eerder ook een hele tijd gedaan, ik vond het altijd superinteressant om het deeg te zien groeien.
    Dus misschien zodadelijk maar eens beginnen...

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Heel apart... Gek idee allemaal hé? Maar misschien ga ik het toch maar eens proberen ;o)

    Heb trouwens zojuist een berichtje op mijn blog geplaatst naar aanleiding van jouw oproep. Ben benieuwd wat je er van vind!

    BeantwoordenVerwijderen
  4. IK heb het een paar keer geprobeerd. Maar het werd vaak te zuur. Nu maak ik een gistbrood met een lepel kant en klaarzuurdesem erdoor. Dat geeft een zach zure smaak.Groeten Izerina

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Meibloempje:
    Gewoon nog eens proberen, het is even volhouden, maar als je eenmaal 1 brood hebt gebakken en steeds een stukje deeg achterhoudt, kost het amper nog moeite.

    @Eemietee:
    Succes. Ik merk wel, nu het weer warmer begint te worden, dat het deeg sneller rijst. Dus dat is alleen maar fijner.

    @mama Monique:
    Ik blijf het elke keer wonderlijk vinden. Ik ga trouwens je recept binnenkort proberen, ik ben benieuwd!

    @izerina:
    Hm, dat ga ik ook eens proberen, eens kijken hoe dat uitpakt. Toen je het zuurdesembrood maakte, hoeveel keer heb je hem laten rijzen? Als je hem 1 x laat rijzen, Dus na het kneden meteen in de broodvorm, dan is de smaak minder zuur.

    Patrick

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Hee. Ik ga het ook eens proberen. Ik begin vandaag, maar ik vroeg me af, als er staat "2 eetlepels", moet ik dan 2 eetlepels doen waarbij je de 'bovenste laag' eraf haalt, of gewoon dat er als waren een bergje ligt?
    Hopelijk gaat het lukken :)

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Ik heb zelf van die metalen maatlepels, van 1 eetlepel tot 1/4 theelepel. Die zijn echt ideaal.
    Als ik het me zo voorstel, dan is het een gevulde eetlepel, zeker niet afgestreken, maar ook niet echt met een bergje. Gewoon scheppen en het overtollige wat eraf schudden.

    Maar de maat is niet heilig. Het mag best wat ruimer, het komt niet aan op de hoeveelheid. Gewoon proberen! Succes!

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Moet je de "starter/zuurdesem" in dekoelkast bewaren of juist op een warme plaats?

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Wanneer het deeg voor de eerste keer is gerezen, haal ik er een stukje af en doe dat in een tupperwarebakje. Die bewaar ik in de koelkast.
    Door de kou worden de melkzuurbacterien minder actief en is het langer houdbaar.
    Wanneer je het op een warme plek bewaart, blijevn de bacterien flink doorwerken en uiteindelijk is de werking voobij en gaat het product bederven.
    Dus ik zou het in de koelkast bewaren, en later, wanneer je het weer gaat gebruiken, op temperatuur laten komen.

    Patrick

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Beetje rare vraag misschien, maar ik ben ook van plan zuurdesem te maken en zo kom ik hier terect. Doe je een deksel op de pot, of laat je de pot open tijdens het hele proces?

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ik sluit de pot niet helemaal af. Ik heb verschillende manieren geprobeerd en ze werkten allemaal prima.

    Een keukenpapiertje eroverheen met een elastiekje erom.
    Huishoudfolie losjes erop
    Of het dekseltje los erop leggen en niet vastdraaien.

    Je moet bedenken dat er gasvorming ontstaat, dus de lucht moet wel weg kunnen. En er moet ook een beetje toevoer zijn van zuurstof.
    Ik heb het langst met het keukenpapiertje en elastiekje gewerkt. Dat ging prima.
    En het hield ook fruitvliegjes uit het potje. Om de een of andere reden vonden die beestjes het gezellig om met zijn allen in dat potje te gaan zitten. :-)

    Als je eenmaal een starter hebt, dan kan je steeds een kleine hoeveelheid bewaren in een goed afgesloten potje in de koelkast.

    Succes!

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Hoi,

    Ik heb ook geprobeerd om zuurdesembrood te maken (zie mijn blog van vandaag voor mijn ervarignen) Ik had een recept zonder zetsel, maar dat wil ik de volgende keer wel gaan proberen. Ik daarom een linkje gezet naar jullie weblog over het maken van het zetsel.

    Groetjes Marieke

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Ik had de eerste keer nauwkeurig jullie hoeveelheden geprobeerd maar omdat het teveel water was, ben ik op mijn manier begonnen met meer meel en minder water te gebruiken en dat ging beter. Misschien stond mijn pot ook te koud(wel in fleece ingepakt en uit de tocht maar er gebeurde weinig).Ben benieuwd, ga nu zo aan zetsel beginnen.
    Leuk dat jullie dit op internet gezet hebben!

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Tja,het recept is ook niet heilig, dus het is goed dat je zelf ook een variaatie probeert. Laat maar weten of het is gelukt, daar ben ik wel benieuwd naar.

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Ik ben nu een jaar bezig zelf brood te bakken met droog gist. Gaat prima! Wil nu zuurdesem proberen. Cruciale vraag voor mij is, hoeveel zuurdesem mmoet je gebruiken voor een brood van 750 gram.
    Ik gebruik 325 gram speltmeel en dezelfde hoeveelheid speltbloem. Kun je bij het beriden van het deeg verder dezelfde ingrediënten gebruiken als bij een gistbrood?
    Alvast dank voor de reactie!

    Vriendelijke groet,

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Hallo

    Ik bak al een jaar of twee met zuurdesem en tot voor twee maanden ging dat prima. Maar nu wil het zuursel maar niet of nauwelijks tot ontwikkeling komen. De laatste keer was het meel al binnen 24 uur verdubbeld in omvang, maar daarna gaf het de geest. Wie weet de oorzaak? Zwevende gisten of schimmels misschien?

    Jean

    BeantwoordenVerwijderen
  17. Vraagje over het maken van de moeder..
    Sluit je je appelmoespot af met iets of laat je hem open staan tijdens de dagen dat je de moeder maakt?

    BeantwoordenVerwijderen
  18. @Vaisnava:
    Volgens mij kan je wel veel gebruiken wat je ook in een gistbrood gebruikt. Maar geen gist, want daarvoor laat je de melkzuurbacterien hun best voor doen, die zorgen voo het rijzen van het brood. Verder doe ik er ook geen suiker bij, omdat ik denk dat dit niet goed is voor de melkZUURbacterien. Geen idee of za daar tegen kunnen. Voor de rest kan je alles gebruiken denk ik.
    Gewoon eens proberen!

    @Nienke:
    Ik doe er niks op. Alleen soms een keukenpapiertje tegen fruitvliegjes, dat maak ik vast met een eleastiekje. Ook hier denk ik, gewoon proberen!

    Succes!

    BeantwoordenVerwijderen
  19. Het lijkt zo simpel, maar toch is het alle 4 de keren dat ik het heb geprobeerd mis gegaan. Ik heb het buiten de koelkast gelaten, afgedekt met een theedoek, geroerd met een houten lepel. Een keer gebeurde er helemaal niks, een keer juist heel veel en de dag erna niets meer, en ik heb ook pogingen gehad met schimmel. Heb je tips? Het zou toch een keer moeten lukken?

    BeantwoordenVerwijderen
  20. toeval bestaat niet.
    als je besluit om vandaag maar weer eens een brood starter te maken, kom ik zomaar 9zonder googlen) op dit log.
    leuk!!
    ik ga meer van je lezen:))

    BeantwoordenVerwijderen
  21. Hej!

    Bedankt voor de heldere uitleg, superleuk om te doen.

    Ik heb geprobeerd alles zo goed mogelijk te volgen en het deeg twee keer goed lang laten rijzen. Uiteindelijk zijn er twee lekkere, maar wel platte en stevige broden uit voortgekomen.

    Volgens mij heb ik toch iets fout gedaan maar ik heb geen idee wat. Het brood lijkt wel in te zakken in de oven, met als resultaat een behoorlijke "klomp".

    Tips?

    Groeten!
    Robert

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Volgens mij is het ook belangrijk om het deeg op de juiste manier in te snijden. Als ik veel snedes aan de bovenkant maak, dan wordt het een plat brood. Een kruis bovenop insnijden en daarna nog een snee aan de zijkanten laat het wat meer naar boven rijzen.

      Groeten,

      Dick

      Verwijderen
  22. Hoi Robert,

    iets latere reactie ivm griep. Je kan proberen minder roggemeel te gebruiken, die maakt het brood compact. Dus in plaats daarvan een deel vervangen door tarwemeel.

    Ik heb het ook gehad, dat de boel toch inzakte. Dat kwam vaak doordat het deeg toch te nat/slap was. Tijdens het kneden voeg ik dan wat extra meel toe, totdat het echt een stevige, maar wel veerkrachtige massa is. En wanneer je de boel in een broodvorm doet, zakt het brood minder snel in.

    Succes!

    BeantwoordenVerwijderen
  23. Ik ben druk bezig met het maken van mijn eerste zuurdesem, hopelijk kan ik er maandag een mooi brood van bakken.
    Ik heb alleen nog 1 vraag. Als ik een starter in de koelkast zet voor een nieuw brood, moet ik deze dan luchtdicht wegzetten?
    Miriam

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik zet de starter altijd in een tupperware bakje in de koelkast, met deksel erop, en de lucht eruit gedrukt. Dat gaat prima. Zo gaat de starter 'slapen' op een laag pitje, door de kou.

      Verwijderen
  24. Thanks voor deze goede uitleg met foto's! Ik verbaas me elke dag weer dat het daadwerkelijk lukt :) Donderdag maar eens een broodje van bakken, ben heel benieuwd!

    BeantwoordenVerwijderen
  25. kris mei 2012
    heb het recept gevolgd maar mijn starter was na 7 dagen nog niet zoals op de site vermeld dus heb ik gewoon gewacht en wat bleek, na 13 dagen was mijn starter gegroeid tot het dubbel van zijn oorspronkelijk volume
    heb toen een brood gebakken zoals resept en perfekt
    bedankt

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Gelukkig maar dat het nog werkt, soms heeft het even tijd nodig. Een theelepeltje yoghurt erbij wil ook wel eens helpen om het wat sneller te laten verlopen.

      Verwijderen
  26. Hartelijk dank voor het delen van dit duidelijke recept. Ik heb het al eens geprobeerd, maar dit heeft me overgehaald om nog maar eens wat te proberen! Zelf probeer ik het met glutenvrij bloem, ik ben twee potjes met twee verschillende desems begonnen. Glutenvrij is lang niet zo gemakkelijk als rogge- of tarwebloem.

    Wat ik nu graag wil weten: heb ik het goed begrepen dat jij nadat je het moederdeeg (=zetsel?) hebt gescheiden je dit telkens een week in de koelkast bewaard om vervolgens opnieuw mee te bakken? En je dus geen desem meer onderhoudt?

    Groetjes, Fleur

    PS - hier mijn eerdere avonturen met het grootbrengen en onderhouden van een desem, ook wel 'pet' (huisdier) genoemd: http://www.bluemarkforme.com/nl/?p=801

    BeantwoordenVerwijderen
  27. Hoi Fleur,
    Dit bericht is een beetje verouderd, ik moet maar eens een nieuwe gaan maken. Maar op zich klopt het wel, maar voortaan doe ik wat zetsel apart in de koelkast, VOORDAT ik met de rest een stevig deeg ga kneden.

    Dat zetsel gebruik ik dan de volgende keer weer om een nieuw brood te maken.

    BeantwoordenVerwijderen
  28. Super! Ik hoop zo dat het glutenvrij bij mij ook wil lukken, want dan hoef ik dus geen desem meer in leven te houden. Zo'n moederbrood lijkt me veel simpeler.

    Mocht het een succes worden, dan meld ik dat natuurlijk. Thanks voor je vlotte reactie. Groetjes!

    BeantwoordenVerwijderen
  29. Hoi, Vraagje, Als je zuursum gaat maken moet je dan het potje ofdekken? Of juist openlaten?

    Gr Geraldine

    BeantwoordenVerwijderen
  30. Ik dekte het altijd af met een keukenpapiertje erop, soms los, of soms met een elastiekje eromheen.

    BeantwoordenVerwijderen
  31. Ik bak wel vaker zuurdesem brood met spelt meel. Ook hield ik wat deeg vermengd met zuurdesem achter voor de volgende keer. Voor mij is het nog steeds uitproberen. Soms een prachtig brood, soms een baksteen.
    Mijn overgebleven zuurdesem "werkte" opeens niet meer. Inmiddels alweer vier dagen bezig. Begint een beetje te bubbelen. Af en toe roeren en beetje meel en water erbij.
    Ik ben nu van plan om wat desen VOOR het kneden achter te houden in de koelkast voor het volgende brood.
    Nu ik zuurdesem google, is het leuk om te zien dat er best wel veel mensen zijn, die net ik, zelf hun zuurdesem brood {willen} bakken.
    Bij speltbrood schijn je het deeg niet te lang mogen kneden, dat is me duidelijk geworden, verder is mij duidelijk geworden dat het een behoorlijke zoektocht is. Zelf ben ik al een 1/2 jaartje bezig met zuurdesem brood bakken, en niet één brood was het zelde m.b.t. zowel uiterlijk als smaak.Wel was het iedere keer weer spannend.
    Iedereen succes met het zuurdesem procesje en misschien wordt het draadje weer wat levendiger.
    Gr. Wouter

    BeantwoordenVerwijderen
  32. ik wil ook een brood gaan bakken,
    maar nu heb ik in huis nog wel volkorenbloem.
    is het hier ook mee tedoen? ( een starter maken)
    of moet je echt meel hebben?

    gr sherida

    BeantwoordenVerwijderen
  33. ik ben druk bezig met het maken van een zuurdesem, ik snap alleen niet helemaal hoe je te werk gaat als je starter actief is. gebruik je dan meteen alle starter in je brooddeeg? en dan een beetje brooddeeg in het tupperware bakje. of neem je een beetje starter apart dat je weer onderhoud voor je volgende brood?

    groetjes, Anne

    BeantwoordenVerwijderen
  34. Ja, het laatste is het makkelijkst. Een beetje starter apart houden voor de volgende keer.

    BeantwoordenVerwijderen
  35. Hallo!
    Ik heb één keer geprobeerd zuurdesem te maken, maar op dag 6 twijfelde ik toch heel erg over de geur, vond het een beetje ranzig ruiken. Kan van alles zijn uiteraard, ik had een open glazen schaal gebruikt met vochtige doek, en heb de houten lepel niet consequent afgewassen bedacht ik achteraf.
    Hoe nauw nemen jullie het met dat soort dingen en hoe beoordeel je nou of de geur ok is?

    Groetjes, Yonna

    BeantwoordenVerwijderen
  36. Dat is lastig, de eerste keer dacht ik ook dat het bedorven was, maar ik was niet gewend aan de geur. Bij twijfel opnieuw beginnen, want anders is het zonde van het meel, (en je maag en darmen :). Hygiene moet je altijd handhaven, netjes bestek afwassen, schone handen. Open glazen schaal met doek erover zou moeten kunnen. Volgens mij heoft het niet vochtig te zijn, althans niet voor het aanmaken van de starter.

    BeantwoordenVerwijderen
  37. O, en het belangrijkste, zorg dat de schaal of pot brandschoon is. Even koken in water, de aanwezige bacterien in de pot groeien anders gezellig mee met de rest.

    BeantwoordenVerwijderen
  38. hallo moet je dat in de frigo zetten als je het aan het klaarmaken zijt of mag het gewoon in de warmte staan? en mag je er ook een handdoek op leggen? hartelijk dank!

    BeantwoordenVerwijderen
  39. Zonet een bericht op TV gezien over de ´zuurdesem zwendel´ bij verschillende bakkers. De enig die het goed bakt is Niemeyer in Amsterdam...maar...ik wil het al jaren zelf proberen ! Dankzij jou gaat het nu dus echt gebeuren :-) Het recept doet mij wel denken aan wij wij een 'HERMAN' noemden. Dat was een heerlijk kleffe cake waarvan het deeg ook zo werd gekweekt. Enfin...ik ga maar eens beginnen. Dank voor deze leuke blog !!!

    BeantwoordenVerwijderen
  40. Hoi Patrick en Alinda, Ik heb al heel wat broden gebakken maar nog nooit op deze manier met zuurdesem.
    Hoeveel meel moet je nu eigenlijk bij de starter voegen? Stel je hebt iets van 300 gram starter, hoeveel meel (en water en zout?) moet daar dan bij, op gevoel?

    BeantwoordenVerwijderen